İKÇÜ’de Kâtip Çelebi’nin İlimler Sistemine Bakışı Anlatıldı

Fotoğraf- Zeynep Yaşar

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ) Kâtip Çelebi Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından “Kâtip Çelebi’nin İlimler Sistemine Bakışı” konulu webinar düzenlendi

İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi (İKÇÜ)’nin ismini kendisinden aldığı 17. Yüzyılda yaşamış çok yönlü ilim adamı Kâtip Çelebi’nin çeşitli ilimlere bakış açısını ele almak üzere İKÇÜ Kâtip Çelebi Uygulama ve Araştırma Merkezi tarafından düzenlenen, Afyon Kocatepe Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İrfan Görkaş tarafından Prof. Dr. Fuat Sezgin Konferans Salonunda online olarak gerçekleştirilen webinara Kâtip Çelebi Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Çiğdem Ünal, Müdür Yardımcısı Dr. Öğr. Üyesi Didem Sevtap Kaya ile akademisyenler ve öğrenciler katıldı. 

Konuşmasına ilim, bilim, hikmet ve felsefe kavramlarına ve bu kavramların klasik manada taşıdığı anlamlarla modern dünya görüşü içerisinde kazandığı içeriğe dair açıklamalar yaparak başlayan Prof. Dr. İrfan Görkaş, ilim, bilim ve felsefe kavramlarının Kâtip Çelebi öncesi dünyada aynı anlama geldiğini; modernleşme sürecinde Hıristiyan dünyasında ilim ile din arasındaki çatışmaların ise bu iki alanın ayrışmasına sebep olduğunu anlattı. İnsanlığın ürettiği ilimler sisteminin Greklerdeki doğa felsefesi ile başladığını ve Platon’la birlikte sistematik hale geldiğini aktaran Prof. Dr. Görkaş, Platon’un “doksa” ile “episteme” arasında yaptığı; yaşadığımız dünyadan el edilen gerçek, doğru ve kesin olmayan bilgilerle, nesneler dünyasının aslı olan idealar dünyasından elde edilen kesin bilgi arasındaki ayrımın sisteminin temeli olduğunu anlattı. İngiliz düşünür Alfred North Whitehead’un “Tüm Batı felsefesi Platon’a düşülmüş dipnotlardan ibarettir” şeklindeki sözünü alıntılayan Prof. Dr. Görkaş, İslam dünyasında da Platon ve Aristoteles ile birlikte Yeni Platonculuğun kurucusu Plotinus’un çalışmalarını örnek alarak çok önemli eserler üretildiğini belirtti. 

Bu sistematik düşünce çizgisini takip eden, İbn-i Halduncu ve İşraki bir düşünür olan Kâtip Çelebi’nin de, bu düşünürlerin önceli olan İbni Sina ve Farabi’den etkilenerek, Farabi’nin ilimleri “dil ilmi”, “mantık ilmi”, “matematik ilmi”, “metafizik ve fizik” ve “siyaset, fıkıh ve kelam” şeklindeki 5’li tasnifini örnek aldığını belirten Prof. Dr. Görkaş, “Müderrislik de yapan çok yönlü ilim insanı Kâtip Çelebi’nin Batıdaki gelişmeleri fark ederek tercüme faaliyetlerine girişmesi ve birçok alanda sistematik eserler vermesi Tanzimat ve Cumhuriyet’le taçlanan bir sürecin ilk ışımalarıdır” dedi. İlimler sisteminin, birbirleriyle ilişkili ve bir bütünlüğü ifade eden parçalardan oluştuğunu vurgulayan Prof. Dr. Görkaş, Kâtip Çelebi’nin bu bakış açısından yola çıkarak yaşadığı dönemde eğitim sistemini ve derslerdeki ilişkileri eleştirerek akli ilimlerin ve felsefe ilimlerinin aleyhine bir bozulma yaşandığına dair tespitlerde bulunduğunu ve çalışmalarını bu yönde ilerlettiğini ifade etti.